Jak wygląda czytanie lektur w Twojej szkole, klasie?

Dla mnie umiejętność uważnego czytania jest umiejętnością kluczową, dlatego poświęcam jej mnóstwo czasu. Lektury czytamy na różne sposoby – niektóre zaczynamy wspólne czytać, inne czytamy rozdziałami na lekcji (wybrane rozdziały do przeczytania w domu) – tak, aby każdy był w tym samym miejscu. O moich sposobach pracy z lekturą na lekcji języka polskiego możesz więcej przeczytać w tekście „Jak oswoić lektury szkolne?”.

Rozgrzewka przed czytaniem

Staram się tak dobierać działania na lekcji, aby rozbudzić ciekawość uczniów i zachęcić ich do poszukiwania w książce, czyli źródle. Jednym z takich sposobów jest Drużynowy Quiz Lekturowy, którym zastępuję popularne w szkole testy z lektur. O tym, jak przeprowadzić quiz lekturowy oraz dlaczego go wybieram przeczytasz w tym wpisie.

Ale zanim przejdziesz do wpisu, odpowiedz na poniższe pytania:

  1. W jakim celu robisz testy, sprawdziany, kartkówki z lektury?
  2. Co chcesz tym sposobem osiągnąć?
  3. Do czego chcesz zachęcić uczniów?
  4. Jakiej postawy wobec książki, literatury uczysz w ten sposób?

 

Nie oceniam Twoich odpowiedzi, zresztą – odpowiadasz na te pytania dla siebie i swoich uczniów. Zadaję te pytania, ponieważ zanim weszłam z lekturą na zajęcia, sama na nie odpowiedziałam.

Moje podejście do kartkówek  i testów z lektur

Nie robię sprawdzianów, kartkówek ani testów z lektur po to, żeby sprawdzić, czy uczniowie znają treść, czy dowiedzieć się, czy przeczytali książkę. W tym celu z nimi rozmawiam. Nie mówię, że nie robię kartkówek, bo robię je, ale w formie quizu, turnieju czy konkursu. Nie stawiam jednak ocen negatywnych z tychże form. Wiem, krew zaczyna buzować: „Ale jak to robić kartkówkę i nie wstawiać ocen?”, „Wstawiać, tylko pozytywne oceny, cóż to za wymysł?!”.  A no, mój wymysł, o którym kiedyś popełnię tekst.

W skrócie teraz napiszę, że wstawiam oceny, ale tylko pozytywne, jeśli uczeń chce.  Mnie zależy na tym, aby czytanie moim uczniom kojarzyło się miło, przyjemnie, by chcieli do tego wracać. Nie da się jednak takiej postawy wypracować na jednych zajęciach, za pomocą jednego ćwiczenia, jednej metody. Wymaga to ciągłej, konsekwentnej pracy nie tylko podczas spotkań z dłuższą lekturą. Jednym zdaniem – temat rzeka! To, co chcę Ci dziś zaproponować, to jedno z możliwych działań, które powtarzane konsekwentnie zmieni podejście Twoich uczniów do czytania. Ale uwaga – nie chodzi o regularnie powtarzanie quizu, konkursów, chodzi o to, co w tym czasie uczniowie ćwiczą i jakie temu towarzyszą emocje. A ćwiczą umiejętności: sięgania do źródła, poszukiwania informacji, selekcji informacji, czytania ze zrozumieniem, notowania, uczestniczenia w dyskusji, podejmowania decyzji. A potem jeszcze: świętowania, gratulowania, przyjmowania na klatę „porażki” i podejmowania refleksji – wyciągania wniosków ze swojej nauki i czytania.

Oczywiście wymienione umiejętności można ćwiczyć na różne sposoby. Ja chcę zaproponować Ci coś, co urozmaici zajęcia, zmobilizuje uczniów do pracy i da każdemu przestrzeń do dyskusji, podzielnia się swoim zdaniem, bo to jak badania IBE wskazują – najbardziej uczniowie cenią w lekcjach z lekturą w roli głównej.

Uczennice w czasie narady drużyny

Drużynowy Quiz Lekturowy – KROK PO KROKU

1️. Klasę dzielę na trzyosobowe drużyny.
2️. Każda z drużyn dostaje ode mnie kartkę na zapisywanie odpowiedzi. W pierwszej kolejności uczniowie zapisują na niej nazwę swojej drużyny oraz jej skład.
3️. Kiedy wszystkie drużyny są gotowe, przedstawiam przebieg quizu, mówię, ile jest wszystkich pytań oraz wyjaśniam zasady gry.
4️. Rozpoczynam quiz. Zanim przeczytam pytanie, przedstawiam za ile jest punktów oraz ile czasu drużyny mają na zapisanie odpowiedź.
Zadaję pytanie i monitoruję pracę grup. Pytanie powtarzam powoli kilkukrotnie.
5️. Informuję uczniów, o tym, że minęła połowa czasu na zapisanie odpowiedzi. Po czym dalej monitoruję pracę i w razie potrzeby powtarzam pytanie.
6️. Po wyznaczonym czasie zaczynam mówić za ile punktów jest kolejne pytanie oraz ile czasu uczniowie mają na odpowiedź. Zadaję pytanie i powtarzam procedurę jak w punkcie 5.
7️. Po ostatnim pytaniu daję uczniom minutę na przejrzenie swoich odpowiedzi. Po czym uczestnicy oddają mi karty z odpowiedziami.
8️. Odpowiedzi sprawdzam w ciszy i spokoju, więc nie na lekcji. Ostatnim razem uczniowie czekali na następną lekcję, by dowiedzieć się, która drużyna wygrała.
9️. Tworzę dyplomy, na następnie na kolejnej lekcji wręczam dyplomy imienne, informując, ile punktów zdobyła dana drużyna i które zajęła miejsce.

Drużyna pracująca na podłodze

 

Co można zyskać dzięki quizowi? Co zyskują na tym moi uczniowie?

✅ Moi uczniowie w małych grupkach mogą swobodnie wymienić myśli, zweryfikować swoje przypuszczenia lub wiedzę. Każdy jest wysłuchany.

✅ Uczniowie swobodnie korzystają z książek podczas quizu – i sięgają po nie, by znaleźć dowody, cytaty. Dla mnie jako nauczyciela to jest bardzo ważne – jeśli czegoś nie jesteś pewien, po prostu sprawdź, poszukaj.

✅ Jest jakaś rywalizacja, ale! To dzięki drużynie osiąga się sukcesy, nie samodzielnie – w tym wypadku. Dzięki temu uczniowie uświadamiają sobie, że ważne jest to, aby pewne kwestie mówić i wspólnie udzielić odpowiedzi.

✅ Dyplomy imienne wzbudziły ogromne podekscytowanie. Uczniowie będący na ostatnim miejscu piszczeli z radości. Oprócz dyplomów uczniowie otrzymali ode mnie nagrody w postaci ocen z aktywności (pozytywne oceny, bo wszyscy pracowali).

✅ Ja dzięki monitorowaniu prac grup wiedziałam, jak przebiegał proces myślowy danej drużyny, jak szukali odpowiedzi, jak podzielili się zadaniami (kto notował, które osoby wyszukiwały dowodów). Moim celem jest zachęcić uczniów do sięgania po książkę, pokazania im, że czytanie (uważne czytanie) może być przyjemne i przydane w życiu.

O czym warto pamiętać?

Najważniejsza zasada –  zabawa nie powinna przyćmić celów takiej formy pracy z lekturą, czyli tego, co chcemy osiągnąć z uczniami. Chodzi tutaj nie tylko o dobrą zabawę (ona jest ważna, bo powoduje pozytywne emocje), ale o ćwiczenie pewnych umiejętności.

Nawet podczas dobrej zabawy mogą się dziać przykre rzeczy – w drużynie pojawi się konflikt; komuś braknie czasu na udzielenie odpowiedzi; komuś będzie przykro, bo okaże się, że jednak przeczytanie książki ułatwiłoby rozmowę z pozostałymi członkami drużyny… Takich wydarzeń trudno uniknąć, więc warto wcześniej się zastanowić, jak w takim razie zareagujesz, co powiesz, jak możesz rozwiązać daną trudną sytuację. Znasz swoich uczniów, wiesz, czego możesz się spodziewać, a dzięki temu przygotować się na wyzwania i trudności, które sam/a możesz napotkać podczas zajęć.

To chyba najważniejsze – jakość pytań. Twórz pytania, które będą otwierać dyskusję i zmuszać uczniów do sięgania po książkę. Możesz wykorzystać w tworzeniu pytań inne teksty kultury, np. ilustracje z wydań z obrazkami, fotosy z filmów, obrazy inspirowane danym utworem itd. Wszystko jednak w umiarze i z sensem.

Przy okazji „Charliego…” – bo zdjęcia pochodzą właśnie z zajęć z tą lekturą – żadna z drużyn nie odpowiedziała poprawnie na jedno pytanie: Dlaczego pan Wonka wybrał Charliego i jemu zdecydował się podarować fabrykę?

Znasz odpowiedź?

Mały bonus – Dyplomy do pobrania

W związku z tym, że sama z nich korzystałam, to się podzielę. W pliku są dwa rodzaje dyplomów – za określone miejsce (do uzupełnienia) oraz za udział w turnieju. Sam/a zdecydujesz, który wykorzystasz i czy w ogóle skorzystasz z tego.

 

W komentarzu napisz, proszę, jakie jest Twoje podejście do omawiania lektur szkolnych.

Z czego korzystasz? Co Ci się sprawdza? Do czego często wracasz?