Kolejna drobnostka językowa, z którą wiele osób ma problem. Oczywiście, kiedy mówimy nie stanowi ona żadnej przeszkody w komunikacji, niestety w momencie pisania pozycja tej cząstki ma znaczenie. Mowa o pisowni cząstki –by oraz -bym, -byś, -byśmy, -byście z różnymi częściami mowy.
Dla ułatwienia całą wiedzę teoretyczną z przykładami przedstawiłam również za pomocą prezentacji, którą możecie obejrzeć – może łatwiej będzie Wam zapamiętać w ten sposób. Przypominam jeszcze, że pozostałe materiały dotyczące wiedzy o języku znajdziecie na Pintereście.
PISOWNIA -BY Z RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI MOWY
Zaczniemy od pisowni łącznej, ponieważ jest znacznie mniej przykładów, które łatwo można zapamiętać.
Pisownia cząstek: -by, -bym, -byś łączna
1. z osobowymi formami czasowników:
- ugotowałby
- zrobiłbym
- poszedłbyś
- przeczytalibyśmy
- posprzątalibyście
2. występującymi w funkcji bezosobowej konstrukcjami w 3 os. w rodzaju nijakim
- robiłoby się
- wypadałoby
- rozważałoby
3. Z partykułami: ani, azali, bodaj, czy, czyż, gdzież, jakże, niech, niecha, nuż, oby
- aniby
- azaliby
- bodajby
- czyby
- czyżby
- gdzieżby
- czyby
- czyżby
- gdzieżby
4. ze spójnikami: aby, aczkolwiek, albo, albowiem, alboż, ale, ani, aż, ażeby, bo, byle, chociaż, choć, czyli, gdy, gdyż, iż, jak, jakkolwiek, jako, jednak, jednakże, jeśli, jeżeli, lecz, nim, niż, ponieważ, przecież, skoro, tedy, to, więc, zanim, zatem, zaś, że
- albowiemby
- aleby
- aniby
- jednakżeby
- zanimby
- żeby
5. z wyrazami porównawczymi: jak, jako
- jakby
- jakoby
Pisownia cząstek: -by, -bym, -byś oddzielna
1. po bezokolicznikach
- pójść by
- zrobić by
2. z nieosobowymi formami czasowników zakończonymi na: -no i -to
- zrobiono by
- umyto by
- wysłano by
- wzięto by
3. po wyrazach o funkcji czasownikowej
- można by
- trzeba by
- niepodobna by
- wolno by
4. po wyrazach winien, powinien
- winien by
- powinien by
5. po zaimkach osobowych
- on by zrobił
- ona by wiedziała
- tobie by się spodobał
6. po zaimkach względnych i pytajnych: dlaczego, dokąd, dopóki, gdzie, jak = w jaki sposób, kiedy, którędy, odkąd, skąd
- dlaczego by tego nie zrobić?
- gdzie by to położyć?
- kiedy by on to zrobił?
7. po zaimkach wskazujących, które odpowiadają zaimkom pytajnym i względnym: dlatego, dopóty, dotąd, stamtąd, stąd, tak = w taki sposób, tam, tamtędy, wtedy
- dlatego by to zrobił?
- tak by tego dokonał?
- tamtędy by szedł?
8. po zaimkach nieokreślonych: ktoś, coś
- ktoś by to zrobił
- coś by poszło nie tak
9. po rzeczownikach, przymiotnikach, imiesłowach przymiotnikowych, przysłówkach, liczebnikach
- koń by się uśmiał
- czerwony by się zrobił
- rozpoczynający by tego nie zauważył
- gorąco by się mu zrobiło
- piąty by go pokonał
19 Comments
Kamila Kołodziejczak
Konkretny wpis 🙂 Super, że zrobiłaś takie podsumowanie bo w sieci jest taki miszmasz że nie wiadomo jaka wersja jest poprawna.
Samanta Dryja
To prawda! Sama jeszcze będąc w szkole średniej, gdy szukałam informacji na temat poprawnej pisowni, trafiałam w różne miejsca, często też zebrany materiał nie wyczerpywał tematu. Dziękuję za docenienie 🙂
Anne18
Bardzo przydatny post naprawdę sporo mogą się z niego dzieciaki dowiedzieć.
Samanta Dryja
Dziękuję 🙂
Anne18
Mam nadzieję, że ktoś skorzysta, bo się nieźle napracowałaś nie dość, że tekst to i prezentacja.
Tutti
Przydatny post. Przez całe życie różnie robiłam z punktem pierwszym i dziwię się, że nikt mnie za to jeszcze nie zabił 😀 Od teraz będę się starać już nie robić tego błędu 🙂
Samanta Dryja
Dzięki 🙂 Niektórzy nie zwracają na to uwagi, prawdą jest też to, że niepoprawne użycie cząstki -by nie jest błędem rażącym, więc może też stąd ta pobłażliwość 😉
Driving nuts
Cudownie, że stworzyłaś takie miejsce. Mnie błędy, szczególnie w Internecie, doprowadzają czasem do białej gorączki;) Chociaż z „by” nie są tak rażące, jak na przykład słynne „bynajmniej” zamiast „przynajmniej”… D:
Samanta Dryja
Dziękuję. Planuję jeszcze po wakacjach uruchomić tutaj jeden duży projekt związany z nauką/wiedzą, mam nadzieję, że również przypadnie do gustu 😉 Co do błędów polegających na niewłaściwym użyciu danego słowa – to wydaje mi się, że to najczęstszy typ błędów.
Ruda A
Dobra sciaga 🙂 niby czlowiek tyle lat sie uczy, a zapomina :v
Samanta Dryja
I najlepszym się zdarza 😉
Homoturisticus
Fajne przypomnienie szkolnych regułek 😉
Samanta Dryja
Dziękuję 🙂
Blog Mateusz Dański
Zdecydowanie wypadałoby to zapamiętać, ażeby poprawniej pisać 🙂
Aleksandra ma kota
Zawsze jakoś miałam problem z pisownią „bym itd.”. Zawsze sprawdzałam najpierw jak to się pisze, potem dopiero pisałam czy wysyłałam smsa z danym słowem. Bo jednak wstyd napisać takiego „byka” i puścić go w eter 🙂
Pozdrawiam!
Samanta Dryja
Pięknie! Dziś mało kto dba o poprawność w komunikacji za pomocą telefonów, portali czy czatów – także szacun! 😉
Joanna N.
Bardzo praktyczne rady! Nie tylko dla najmłodszych 🙂
Mięta w kapeluszu
Super, że o tym napisałaś. Chociaż nigdy nie miałam większych problemów z pisownią, to te cząstki zawsze sprawiają, że czuję się trochę niepewnie. Pozdrawiam:)
Samanta Dryja
Cieszę się, że tekst/ prezentacja mogą okazać się przydatne 🙂